Tu jesteś: Strona główna > Konsumenci > Ochrona konsumentów > Niedozwolone klauzule
Niedozwolone klauzule
Poniżej znajdują się informacje na temat niedozwolonych klauzul umownych, zasad postępowania w przypadku wykrycia nieprawidłowości w umowie, a także lista instytucji, które udzielą pomocy konsumentom. Podajemy również link do rejestru, w którym Urząd wskazuje przykłady niedozwolonych postanowień.
Niedozwolone klauzule
W przypadku wielu dziedzin życia konsumenci nie mają możliwości negocjowania warunków proponowanej umowy. Ich rola sprowadza się do podpisania kontraktu bądź jego odrzucenia w całości. Dotyczy to na przykład umów stosowanych przez banki, operatorów telefonicznych, deweloperów, zakłady ubezpieczeń, biura podróży, dostawców gazu i energii elektrycznej itp. Powoduje to niebezpieczeństwo, że przedsiębiorca w umowie narzuci konsumentowi klauzule, które nie będą dla niego korzystne. Dlatego kodeks cywilny stanowi, że postanowienia, które nie zostały uzgodnione indywidualnie, nie wiążą konsumenta, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco naruszający jego interesy. Przykładem są klauzule wyłączające odpowiedzialność przedsiębiorcy za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania. Podkreślić należy, że za abuzywne nie można uznać postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.
Konsument, który przypuszcza, że umowa, którą oferuje mu przedsiębiorca, zawiera postanowienie niedozwolone, powinien zwrócić mu uwagę na ten fakt. W przypadku, gdy nie wyraża on zgody na zmianę kwestionowanych punktów kontraktu, najlepiej zmienić kontrahenta.
Natomiast, jeśli umowa, którą konsument już podpisał, zawiera niedozwolone postanowienia to – zgodnie z definicją określoną w kodeksie cywilnym – nie wiążą one konsumenta z mocy prawa.
Jeżeli przedsiębiorca nie przychyli się do tego stanowiska, należy zwrócić się do sądu powszechnego (rejonowego lub okręgowego) o uznanie danego postanowienia za niewiążące. Na przykład, jeżeli konsument chce odstąpić od umowy, a w jej warunkach znajduje się postanowienie wykluczające taką możliwość lub przewidujące rażąco wygórowaną karę, to może powołać się na niedozwolony charakter postanowienia umownego i jeżeli przedsiębiorca nie uwzględni jego racji, dochodzić swych roszczeń sądownie. Jest to tzw. kontrola incydentalna postanowień wzorców umowy.
Konsument może również powiadomić Prezesa UOKiK o podejrzeniu stosowania przez przedsiębiorcę niedozwolonego postanowienia wzorca umowy i zostać dopuszczony w charakterze zainteresowanego do udziału w postępowaniu prowadzonym przez Urząd w sprawie o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone. Uprawnia go to do składania dokumentów i wyjaśnień, co do okoliczności sprawy oraz przeglądania akt. W kierowanym do UOKiK zawiadomieniu należy wskazać, czy konsument podejmował kontakt z przedsiębiorcą w celu usunięcia kwestionowanego postanowienia ze wzorca umowy i jakie w tym zakresie stanowisko zajął przedsiębiorca. Ponadto, do zawiadomienia należy załączyć cały wzorzec umowy zawierający kwestionowane postanowienie i wskazać argumenty dla uznania danego postanowienia wzorca umowy za naruszające dobre obyczaje oraz rażąco naruszające interesy konsumentów.
Efektem postępowania w sprawie o uznanie postanowienia wzorca umowy za niedozwolone jest wydanie przez Prezesa UOKiK decyzji administracyjnej, w której rozstrzyga, czy dana klauzula ma niedozwolony charakter oraz zakazuje jej dalszego wykorzystywania. Decyzja UOKiK uznająca postanowienie wzorca umowy za niedozwolone ma skutek tylko w stosunku do przedsiębiorcy, który ją stosował oraz wobec wszystkich konsumentów, którzy zawarli z nim umowę na postawie klauzuli wskazanej w decyzji. Jest o tzw. kontrola abstrakcyjna postanowień wzorca umowy. Decyzje Prezesa publikowane są na stronie internetowej Urzędu.
W wydawanych decyzjach Prezes UOKiK może również określić środki usunięcia trwających skutków bezprawnej praktyki przedsiębiorcy i nałożyć na przedsiębiorcę karę pieniężną.
Przed wejściem w życie znowelizowanej ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, czyli przed 17 kwietnia 2016 r., o niedozwolonym charakterze klauzul umownych decydował Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (SOKiK). Postanowienia umowne uznane prawomocnym wyrokiem SOKiK za niedozwolone były wpisywane do rejestru klauzul niedozwolonych i od tego momentu ich stosowanie w obrocie z konsumentami było zakazane. Na analogicznych zasadach do 2026 r. do rejestru będą trafiały klauzule tylko w tych sprawach, w których wniesiono pozwy do SOKiK przed 17.04.2016 r.
Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów przeprowadza regularne kontrole wzorców stosowanych w umowach z konsumentami przez przedsiębiorców działających w wielu branżach – od szkół językowych i uczelni niepublicznych, przez organizatorów turystyki, zakłady ubezpieczeń i banki aż po telewizje kablowe i dostawców gazu. Często są one następstwem zawiadomień kierowanych do Urzędu przez konsumentów, rzeczników konsumentów, Rzecznika Finansowego oraz organizacji konsumenckich. W ich następstwie UOKiK wszczyna z urzędu postępowania administracyjne w sprawie o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone.
Gdzie szukać pomocy
Można przy tym korzystać z pomocy miejskiego lub powiatowego rzecznika konsumentów lub jednej z finansowanych z budżetu Państwa organizacji konsumenckich (Federacja Konsumentów, Stowarzyszenie Konsumentów Polskich, Stowarzyszenie dla Powiatu).
Wyszukiwarka
Konsumencie, masz problem?
-
Kontakt dla konsumentów
Informacje dla konsumentów, bezpłatne porady:
- Infolinia Konsumencka, tel. 801 440 220 oraz 22 290 89 16 czynna od poniedziałku do piątku w godz. 8:00 - 18:00, opłata wg taryfy operatora, prowadzona przez Fundację Konsumentów.
- Pomoc dla konsumentów
- Rzecznicy konsumentów
- [SCODE]cG9yYWR5QGRsYWtvbnN1bWVudG93LnBs[ECODE]
- Stowarzyszenie Konsumentów Polskich
- Europejskie Centrum Konsumenckie
-
Kontakt do Urzędu
Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
plac Powstańców Warszawy 1
00-950 Warszawa
tel. 22 55 60 800
e-mail [SCODE]dW9raWtAdW9raWsuZ292LnBs[ECODE]
- Publikacje i poradniki
-
Raporty i sprawozdania
- Raporty - Kontrole wzorców umownych
- Raporty - Badania rynku
- Raporty - Wyroby podlegające dyrektywom nowego podejścia
- Raporty, informacje i sprawozdania Inspekcji Handlowej
- Raporty - Jakość paliw
- Raporty z udzielonej pomocy publicznej
- Raporty z kontroli wewnętrznej i zewnętrznej
- Raporty z projektów badawczych z zakresu ochrony konkurencji
- Raporty z badań konsumenckich zrealizowanych na zlecenie UOKiK
- Sprawozdania z działalności Urzędu
- Sprawozdania z funkcjonowania powiatowych (miejskich) rzeczników konsumentów
-
Praca
Najnowsze ogłoszenia o pracę w UOKiK:
- Starszy specjalista w Departamencie Monitorowania Pomocy Publicznej, Wydział Pomocy Regionalnej
- Specjalista w Departamencie Ochrony Zbiorowych Interesów Konsumentów, Wydział Usług Finansowych
- Referendarz w Departamencie Nadzoru Rynku, Wydział Postępowań w zakresie Nadzoru Rynku
- Referendarz w Departamencie Ochrony Zbiorowych Interesów Konsumentów, Wydział Handlu i Usług
- Główny Specjalista w Biurze Kadr, Szkolenia i Organizacji
- Referendarz w Departamencie Kontroli Koncentracji
-
Bazy, rejestry i systemy
- Baza Decyzji Prezesa UOKiK
- Baza wyroków dotyczących Decyzji Prezesa UOKiK
- Rejestr klauzul niedozwolonych
- Rejestr wyrobów niebezpiecznych
- Rejestr produktów nie spełniających szczegółowych wymagań bezpieczeństwa
- Rejestr podmiotów uprawnionych do pozasądowego rozwiązywania sporów konsumenckich
- Rejestr podmiotów wykonujących zawodową działalność lobbingową oraz zasady wykonywania zawodowej działalności lobbingowej
- System Rapex
- SHRIMP - System Harmonogramowania Rejestracji i Monitorowania Pomocy
- SUDOP - System Udostępniania Danych o Pomocy Publicznej
-
Przetargi
Najnowsze ogłoszenia o przetargach w UOKiK:
- (14.02.2019) Usługa stałego utrzymania w czystości pomieszczeń biurowych i pomocniczych w budynkach Laboratorium i Delegatury Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w Katowicach wraz ze środkami czystości
- Usługa dostarczenia i utrzymania pomiędzy lokalizacjami Zamawiającego, sieci IP VPN w oparciu o sieć MPLS oraz usługi dostępu do Internetu w Urzędzie Ochrony Konkurencji i Konsumentów (Plac Powstańców Warszawy 1, Warszawa)
- (17.01.2019) Usługa stałego utrzymania w czystości pomieszczeń biurowych i pomocniczych w budynkach Laboratoriów i Delegatur Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów wraz ze środkami czystości.
- (08.01.2019) Usługa rezerwacji, sprzedaży i dostawy biletów lotniczych na zagraniczne i krajowe wyjazdy służbowe oraz zakup biletów kolejowych krajowych i zagranicznych dla kierownictwa i pracowników UOKiK oraz pośrednictwo w procesie uzyskiwania i zakupu
-
Paliwa
- Mapa stacji i hurtowni paliw skontrolowanych przez Inspekcję Handlową
- Lista stacji paliwowych oraz stacji zakładowych skontrolowanych w zakresie paliw ciekłych lub biopaliw ciekłych w ramach systemu monitorowania i kontrolowania jakości paliw w okresie od 9 stycznia do 31 grudnia 2018 r.
- Lista przedsiębiorców wytwarzających, magazynujących oraz hurtowni skontrolowanych w zakresie paliw ciekłych lub biopaliw ciekłych w ramach systemu monitorowania i kontrolowania jakości paliw w okresie od 9 stycznia do 31 grudnia 2018 r.
- Lista stacji paliwowych oraz stacji zakładowych skontrolowanych w zakresie gazu skroplonego (LPG) w ramach systemu monitorowania i kontrolowania jakości paliw w okresie od 9 stycznia do 31 grudnia 2018 r.
- Lista przedsiębiorców wytwarzających, magazynujących oraz hurtowni skontrolowanych w zakresie gazu skroplonego (LPG) w ramach systemu monitorowania i kontrolowania jakości paliw w okresie od 9 stycznia do 31 grudnia 2018 r.